دمپر (DAMPER) یا همان دریچه هوا، یکی از اساسی ترین تجهیزات در سیستم های HVAC می باشد. تجهیزات دمپر بطور کلی به تنظیم جریان هوا در سیستم های تهویه مطبوع کمک می کنند. این دریچه‌ها اساساً به شما امکان می دهند جریان هوا را محدود کنید. به‌بیان فنی تر، آنها صفحه ای فلزی شکل هستند و معمولا از فلز نازک با مکانیزم ساده ای برای تنظیم جریان هوای عبوری از:
- داکت ها
- کانال ها
طراحی و ساخته شده اند. با کمک این دریچه های هوا می توانید جریان هوای گرم یا سرد را به نقاط مختلف محیط مورد نظرتان، تنظیم و هدایت کنید. استفاده از دمپر ها، البته یک مزیت فوق العاده دیگر نیز دارد و آن کاهش یا افزایش میزان هوای ورودی به هر مکان می‌باشد. این تجهیزات نوعی سیستم تهویه مطبوع هستند که همراه با تیغه هایی کارآمد، امکان تنظیم جهت جریان هوا را به راحتی برایتان فراهم می کنند.
دمپر چیست؟
یک دمپر در یک سیستم HVAC، (دمپر کانال یا دمپر متعادل کننده حجم هوا) صفحه متحرکی است که در ابتدا یا انتهای کانال هوا قرار دارد و جریان هوا را تنظیم می کند و آن را به مکانهای خاصی از خانه هدایت می کند. استفاده از دمپرها معمولاً بمنظور منطقه بندی حرارتی یا کنترل مقدار و جهت جریان هوا مرسوم است.
دمپر و بهینه سازی مصرف انرژی
در واقع مهمترین هدف استفاده از دمپر تهویه مطبوع، این است که میتوان به سادگی ميزان دبي هوا در هر محیط را تنظیم نمود. دانستن زمان استفاده از دمپرها نه تنها باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می شود. بلکه به شما این امکان را می دهد که در تابستان یا زمستان سیستم کارآمد تری داشته باشید. همچنین درعین حال هر کدام از محیط های مدنظر شما، میتوانند دمای مخصوص به خود را داشته باشند.
نکته جالب توجه اینجاست که نصب این دستگاه و بهینه سازی مصرفشان، مربوط به فصول خاصی نیست. بطوریکه استفاده صحیح از دمپر در طول هر دو فصل تابستان و زمستان، به شما کمک می کند به طور قابل توجهی در مصرف انرژی صرفه جویی کنید. ضمن اینکه اطمینان حاصل کنید که هوای گرم و خنک به مکانی که لازم است، منتقل می شود.
محصول مرتبط: اگزاست فن
طبقه بندی دمپر بر اساس روش کنترل و کاربرد
هریک از دمپر ها که در سیستم های تهویه مطبوع، سیستم های گرمایشی و یا سایر دستگاه های تهویه هوا مورد استفاده و بهره وری قرار می گیرند، به دو صورت:
- دستی و
- اتوماتیک (خودکار)،
قابلیت تنظیم و کنترل دارند. نوع دریچه های هوای سیستم های تهویه مطبوع نه تنها بر روی قیمت آن ها تاثیر می گذارد. بلکه بر عملکرد آن ها نیز تاثیر خواهد گذاشت.
دمپر های دستی
انواع مختلف دمپرهای دستی، رایج ترین مدلهای دریچه هوا HVAC می باشند که امروزه در منازل مسکونی به طور فراوان، مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از آن ها فقط با:
- یک اهرم کم حجم
- یا مهره کوچک
میسر می باشد که به شما امکان میدهد به صورت دستی جریان هوا را تنظیم و کنترل نمایید. این تجهیزات را می توان بر روی کانال های یک سیستم انتقال هوا نصب کرد. گرچه که ممکن است همیشه، به راحتی قابل دسترسی نباشند!.
یکی از مزیت های اصلی نصب دریچه های دستی این است که بسیار مقرون به صرفه می باشند. همین مقرون بصرفه بودن و امکان تهیه‌ی متعدد آنها به شما این امکان را می دهد که کنترل بیشتری بر روی مناطق مورد نظر خود داشته باشید. با این حال، کیفیت این تجهیزات نیز موضوع مهمی است. بطوریکه چنانچه دمپر هوای مورد استفاده کیفیت مطلوبی نداشته باشد، پس از یک سال کارکرد مداوم، با یک دریچه هوای معیوب مواجه خواهید شد. (گاهاَ دمپرهای بی کیفیت نیز ممکن است کاملاَ معیوب نباشند، ولی پر سر و صدا هستند!.)
دمپرهای اتوماتیک یا خودکار
دمپر هایی که اتوماتیک یا خودکار هستند، اغلب به وسیله موتور های الکترونیکی کار می کنند. در سیستم های پیشرفته، ممکن است:
- یک دریچه هوا و
- ترموستات،
در هر ناحیه به همراه یک تابلوی کنترلر نصب باشد تا همه آنها را به هم متصل کند. این نوع دریچه های هوا به طور خودکار و بر اساس تنظیمات شما باز و بسته می شوند. لذا راحتی بیشتری را برای مصرف کنندگان به همراه خواهند داشت.
نکته: مشخصاَ قیمت دمپر های نوع اتوماتیک نسبت به نوع دستی، بالاتر می باشد.
انواع دمپر بر اساس کاربرد
انواع دمپر ها را می توان بر اساس کاربرد آن ها نیز طبقه بندی کرد. در ادامه برخی از انواع اصلی آن به شرح زیر فهرست شده است:
- دمپرهای تعادلی (مدل های حجمی)
- دمپر بای پس
- دمپرهای مخصوص آتش نشانی
- DAMPER بین کانالی
- دریچه های هوا ضد دود
- مدل های ترکیبی ضد دود و ضد حریق
- دمپر ضد انفجار
- DAMPER های گرد
توجه داشته باشید که دمپرها نه تنها برای متعادل کردن هوا در سیستم های تهویه مطبوع بکار می‌روند. بلکه برای ایمنی در کاربرد های:
- حفاظت در برابر آتش سوزی و
- اطفاء حریق
نیز نصب و بهره برداری می شوند.
نکته: بخاطر داشته باشید که برخلاف برخی سیستم های تهویه مطبوع از جمله دستگاه وی آر اف، دمپرها قابلیت ایجاد سرمایش یا گرمایش را ندارند.
اساس طراحی دریچه های هوا
در حالی که همه دریچه های هوا اساساً یا از نوع دستی و یا از نوع اتوماتیک می باشند، طراحی خود دریچه ها بر ویژگیهایی نظیر:
- بازدهی و
- نحوه عملکرد آن ها،
تأثیر می گذارد. بنابراین می توان این ادوات صنعتی تهویه مطبوع را میتوان بر اساس طرح های مختلفی تولید کرد.
1. DAMPER حجمی
ابتدایی ترین سبک دمپری که امروزه در منازل مسکونی نصب میگردد، حجمی نامیده می شود. دریچه های هوای حجمی بسیار مقرون به صرفه هستند و عموما از فولاد گالوانیزه ساخته شده اند. مدلهایی که می توانند حجم زیادی از جریان هوا را در هر کانالی از سیستم‌های مختلف، تحمل کنند.
2. دمپر پروانه ای
طیف های کارکردی مخلتلف دمپر های پروانه ای، نوع دیگری از دریچه های هوا می باشند. دستگاه های موردنظر می توانند با قطع کامل جریان هوا با:
- یک تیغه یا
- چندین تیغه،
از حرکت جریان هوا به سمت عقب جلوگیری کنند. آن ها در مسدود کردن جریان هوا مؤثرتر از DAMPER های نوع حجمی عمل می کنند. از دریچه های پروانه ای بیشتر در مکان هایی که احتمال آتش سوزی زیاد است، استفاده و بهره برداری می شود.
3. دمپرهای آتش نشانی
مدلهای دمپر حریق یا آتش نشانی، بخشی جدایی ناپذیر از سیستم حفاظت در برابر حریق ساختمان هستند. بخصوص در پاساژها و مالهای بزرگی که امکان آتش‌سوزی و وارد آمدن خسارات سنگین در آنها زیاد است. هدف استفاده از این تجهیزات در ساختمانها اینست که وقتی گرمای آتش یا دود فعال میشود، بسته شوند.
هنگامی که دمپرها بسته می شوند، جریان هوا به فضاهای مجاور را قطع می کنند. درنتیجه از گسترش شعله آتش جلوگیری کرده و بعبارتی یک مانع حفاظتی در برابر حریق ایجاد می‌نماید. برای تضمین عملکرد صحیح این تجهیزات، دمپر های آتش نشانی باید آزمایش های مختلفی را پشت سر بگذارند. معمولاً دمپر های آتش نشانی برای مدت زمان:
- 90 دقیقه (یک ساعت و نیم) یا
- 180 دقیقه (سه ساعت)،
طبقه بندی و ساخته می شوند. انتخاب DAMPER آتش نشانی بر اساس سه عامل اصلی بایستی صورت بگیرد:
- درجه مقاومت در برابر آتش،
- درجه حرارت
- و البته محدوده عملیات.
دمپرها یا دریچه های هوا ضد آتش در دو مدل «موتوری» و «فیوزی» قابل تهیه می باشند.
مشخصات فنی دمپر ضد آتش موتوری
موارد مصرف: محل تلاقی دو زون آتش و پارکینگ ها. (دمپر های دود پارکینگی)
محل نصب: بر روی دیوار آتش
جنس: غالباَ از متریال های آلومینیومی و آهنی ساخته می شوند.
رنگ: بنا به درخواست و سفارش مشتری.
سایز: علاوه بر سایزهای استاندارد، درنظرگیری ابعاد بنا به درخواست مشتری نیز انجام میشود.
مشخصات فنی دمپرهای ضد آتش فیوزی:
محل نصب: بر روی دیوار آتش.
موارد مصرف: برای مسدود نمودن جریان هوای داخل کانال در زمان وقوع حریق.
جنس: آلومینیوم و آهنی.
رنگ: بنا به درخواست مشتری.
سایز: بنا به درخواست مشتری. (علاوه بر سایز های استاندارد و تعیین شده‌ی گروه تولیدی مهتاب گستر)
4. دمپر های ضد دود
دمپرهای ضد دود از انتشار دود در سیستم های تهویه مطبوع که برای خاموش شدن خودکار در مواقع آتش سوزی طراحی شده اند، جلوگیری می کنند. از این ادوات می توان به عنوان بخشی از یک راه حل مهندسی شده‌ی کنترل دود، بهره گرفت. مدل های مختلف دمپر ضد دود ممکن است توسط:
- حسگر های حرارتی،
- سنسور های دود،
- اعلام حریق،
یا هر روش دیگری که هدف طراحی را برآورده می کند، کنترل شوند.
5. DAMPER ترکیبی ضد دود و ضد حریق
همان طور که از نام آن این تجهیزات مشخص است، این نوع DAMPER ها ترکیبی از:
- یک دمپر آتش نشانی
- و یک دریچه هوای ضد دود،
است. انتخاب یک دمپر ترکیبی ضد دود و ضد حریق به 4 عامل بستگی دارد:
- میزان درجه مقاومت در برابر آتش،
- مقدار درجه‌ی نشتی،
- درجه حرارت و
- درجه‌های عملیاتی.
6. دمپر ضد انفجار
انواع دمپر ضد انفجار برای محاظت از بخش های حساس صنعتی در معرض موج انفجار، مورد استفاده قرار می گیرند. موج انفجار به شکل یک موج فشاری با یک جبهه پر انرژی در هوا، به اطراف گسترده میشود. مکانیزم کاری دریچه های هوای ضد انفجار مبتنی بر:
- کنترل و
- کاهش اثر موج انفجار ورودی و یا خروجی از محیط،
استوار می باشد. دریچه‌های ضد انفجار به عنوان ترمینال ورودی و خروجی به منظور محافظت از بخش های در معرض انفجار مورد استفاده قرار می گیرند. دستگاه‌های موردنظر به ویژه در کاربرد های فشار پایین صنایع پالایش نفت، نقش قابل توجهی بر عهده دارند. درحالی که به هیچ عنوان مناسب کاربرد های نظامی نخواهند بود!.
7. دمپر بین کانالی
دمپر بین کانالی به دو منظور مورد استفاده قرار می گیرد:
- جهت تنظیم
- و یا قطع و وصل جریان هوای داخل سیستم کانال کشی.
دریچه‌های فوق به دو بخش عملکردی: «دمپرهای بین کانالی دستی» و «دمپرهای بین کانالی موتوری» طبقه بندی می شوند. آنها از قسمت هایی همچون:
- بدنه،
- فلنچ (قاب)،
- پره،
- بوش،
- دسته
تشکیل شده و در صورتی که عملکرد مربوط به دمپر موتوری باشد، مجهز به موتور می باشند.
انواع دریچه هوا بر اساس ساختار
دریچه های هوا را بر اساس ساختار آن ها می توان به دو دسته:
- دریچه‌های با پره های موازی و
- damper های دریچه‌ای با پره های مخالف،
تقسیم بندی کرد. هر کدام از این تجهیزات دارای ویژگی های عملکردی منحصر به فردی هستند و برای برنامه های کارکردی مختلف، کاربردهای گسترده ای دارند.
دریچه هوا با پره های موازی
در این نوع دریچه های هوا، پره ها در یک جهت و به موازات یک دیگر می چرخند. از این تجهیزات معمولاً زمانی استفاده می شود که دمپر در دو حالت: باز یا بسته کار می‌کند. دریچه‌هایی که به جای تعدیل جریان هوا، جهت خود را تغییر می دهند و این دلیل اصلی ترجیح دادن آن ها برای عملیاتهای:
- باز- بسته یا
- کنترل جریان ثابت هوا،
می باشد. دمپر ها با پره های موازی معمولاً در کاربرد هایی استفاده می شوند که دمپر بخش عمده ای از افت فشار کلی سیستم را نشان می دهد.
دریچه هوا با پره های مخالف
در این نوع دریچه‌های هوا، پره ها در جهت مخالف یک دیگر می چرخند و جریان هوا را تعدیل می کنند. دمپرهای موردنظر هوا بیشتر در مواقعی استفاده می شوند که سیستم به جای عملیات باز و بسته، به کنترل جریان هوا نیاز داشته باشند. ولی همچنین می توان از آن ها جهت خاموش و روشن نمودن سیستم ها نیز استفاده نمود. دمپر هوا با پره های مخالف غالباَ در کاربرد های زیر قابل نصب هستند:
- هنگامی که دمپرهای عادی، بخش عمده ای از افت فشار کلی سیستم را نشان نمی دهند.
- بعنوان تجهیزات جانبی در کنار سیستم های حفظ کننده‌ی جریان هوای یکنواخت محیط، نصب شوند.
اجزای اصلی دمپر هوا
دریچه های هوا شامل یک مکانیسم ساده با عناصر متحرک می باشند. اجزای اصلی آن ها پره هایی هستند که موقعیت خود را برای کنترل جریان هوا تنظیم می کنند. علاوه بر این، دمپر ها شامل:
- قاب ها،
- اتصالات،
- محور ها،
- یاتاقان ها،
- پیچ و مهره ها،
- پین های تیغه ها،
- موتورهای الکتریکی،
- فلنج ها
- بدنه
و سایر اجزا هستند.
جنس دمپرها
تجهیزات دمپر دارای قاب فولادی از جنس گالوانیزه و پره های آلومینیومی اکسترودشده می باشند. پره های این دستگاه ها، با کاهش نویز و فشار استاتیک مناسب، قادرند استحکام بهتری را ارائه دهند.
تفاوت لوور و دمپر
لوورها نوار های زاویه داری هستند که اجازه عبور هوا و نور را می دهند. درحالیکه دمپر ها بطورکلی جریان هوا را تنظیم می کنند. لوور ها و دمپرها عمدتاً در سیستم های تهویه مطبوع جریان هوا، مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین بسته به نیاز طراحی سیستم، می توان آن ها را انتخاب و خریداری نمود.
تفاوت اصلی بین لوور ها و دمپر در این است که پره های لوورها ثابت هستند. اما پره های DAMPER متحرک می باشد. قطعات لوور به دلیل داشتن پره های ثابت، نمی توانند کنترلی بر تنظیم جریان هوا داشته باشند. ولی در عوض، دمپرها به دلیل داشتن پره های متحرک، میتوانند به عنوان یک تنظیم کننده برای کنترل جریان هوا، عمل کنند. جنس این قطعات معمولاً از آلومینیوم می باشد.
نکته: هر دوی این تجهیزات که در سیستم های تهویه مطبوع به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند. ولی قطعات لوورها به عنوان مجرای ورودی هوا در انواع برج خنک کننده نیز نصب میشوند.
«نمونه دمپرهای تولیدی گروه صنعتی مهتاب گستر»
اهمیت دمپر هوا در طراحی تاسیسات ساختمان
مدلهای متفاوت دریچه های هوا، یکی از عناصر مهم در طراحی تاسیسات ساختمان محسوب می شوند. زیرا استفاده از آن ها تابع الزامات مهندسی ساختمان است. تجهیزات فوق بایستی بر اساس:
- الزامات و استاندارد های ویژه
- و نیازهای پروژه و کاربری،
طراحی و ساخته شوند تا با حفظ شرایط فشار لازم در فضاهای مختلف، تلفات انرژی را به‌حداقل برسانند.
لزوم انتخاب مناسب نوع دریچه هوا
انواع دریچه های هوا به عنوان محصولات کنترلی صنعتی شناخته می شوند. نصب چند DAMPER با کیفیت بالا می تواند کنترل دقیق‌تری بر دبی جریان هوا را به ارمغان بیاورد. با این حال، انتخاب مدل و سبک عملکردی مناسب این تجهیزات، به شما کمک شایانی خواهد کرد. درصورت انتخاب نوع نامناسب دریچه ها، ممکن است سیستم‌های ناکارآمد یا پر سر و صدایی را تجربه کنید!!.
قیمت دمپر هوا
قیمت دمپرهای تهویه مطبوع به عوامل متعددی نظیر:
- نوع اصلی آن ها،
- مدلهای زیرمجموعه ای هر دریچه هوا
- سایز و اندازه،
- جنس موادی که برای ساخت آن ها استفاده شده است
- موقعیت مکانی که باید این تجهیزات نصب و راه اندازی شوند،
و… بستگی دارد. برند سازنده و میزان تنظیم پذیری این تجهیزات نیز بر تعیین نهایی قیمت دمپر موثر می باشد. جهت دریافت قیمت دقیق این تجهیزات و دیگر دستگاه های تهویه مطبوع ( دستگاه هواساز، اگزاست فن، اکونوپک، وی آر اف و…)، میتوانید از طریق شماره های زیر با متخصصین گروه صنعتی مهتاب گستر، ارتباط برقرار نمایید. (به همراه مشاوره فنی رایگان)
سوالات متداول مربوط به DAMPER
- دمپر ها معمولاً برای چه ساختمان هایی استفاده می شوند؟
انواع دمپرها معمولاً در ساختمان های چند طبقه مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات همچنین در کنار سیستم های تهویه مطبوع، گزینه بسیار مناسبی بشمار می‌روند. چراکه قابلیت کنترل نمودن موثر جریان هوا را دارند.
- آیا هر کانال سیستم تهویه مطبوع باید دمپر داشته باشد؟
در بیشتر موارد لزومی ندارد که تمام کانال های یک سیستم تهویه مطبوع، دارای دریچه هوا باشد. درواقع هر سیستم بسته به نیاز های تهویه مطبوع، می تواند به این تجهیزات مجهز شود.
- عمر دریچه های هوا چقدر است؟
عمر دریچه های هوا بستگی به نوع آن ها دارد. DAMPER های دستی قطعات بسیار کمی دارند که در صورت وجود مشکل، می توان به راحتی آن ها را تعویض کرد. ضمناَ دریچه های اتوماتیک نیز ممکن است با خرابی موتور مواجه شوند. بنابراین، طول عمر این تجهیزات به:
- نوع آن ها،
- محل نصب و
- ضخامت تیغه های دریچه‌ها،
بستگی دارد.
- نصب دریچه های هوا باید به صورت افقی باشد یا به صورت عمودی؟
حالت نصب این تجهیزات کنترلی، به نوع طراحی و جانمایی آن ها بستگی دارد. در برخی از طراحی ها و پروژه ها می بایست آن ها به صورت افقی نصب نمود. گاهاَ نیز می بایست بسته به دیواره و نوع طراحی، DAMPER ها را به صورت عمودی نصب کرد.
