دمپر (DAMPER) یا همان دریچه هوا، یکی از اساسی‌ترین تجهیزات در سیستم‌های HVAC است. تجهیزات دمپر بطور کلی به تنظیم جریان هوا در سیستم‌های تهویه مطبوع کمک می‌کنند. این دریچه‌ها اساساً به شما امکان می‌دهند تا جریان هوا را محدود کنید. به بیان فنی‌تر، آنها صفحه‌ای فلزی شکل هستند و معمولاً از فلز نازک با مکانیزمی ساده برای تنظیم جریان هوای عبوری از داکت‌ها و کانالها طراحی و ساخته شده‌اند.
با کمک این دریچه‌های هوا می‌توانید جریان هوای گرم یا سرد را به نقاط مختلف محیط مورد نظرتان، تنظیم و هدایت کنید. استفاده از دمپرها، البته یک مزیت فوق العاده دیگر نیز دارد و آن کاهش یا افزایش میزان هوای ورودی به هر مکان است. این تجهیزات نوعی سیستم تهویه مطبوع هستند که همراه با تیغه‌هایی کارآمد، امکان تنظیم جهت جریان هوا را به راحتی برایتان فراهم می‌کنند.
یک دمپر در یک سیستم HVAC، (دمپر کانال یا دمپر متعادل کننده حجم هوا) صفحه متحرکی است که در ابتدا یا انتهای کانال هوا قرار دارد و جریان هوا را تنظیم می‌کند و آن را به مکان‌های خاصی از خانه هدایت می‌کند. استفاده از دمپرها معمولاً به منظور منطقه بندی حرارتی یا کنترل مقدار و جهت جریان هوا مرسوم است.
دمپر و بهینه سازی مصرف انرژی
در واقع مهمترین هدف استفاده از دمپر تهویه مطبوع، این است که میتوان به سادگی ميزان دبي هوا در هر محیط را تنظیم نمود. دانستن زمان استفاده از دمپرها نه تنها باعث صرفه جویی در مصرف انرژی میشود. بلکه به شما این امکان را می‌دهد که در تابستان یا زمستان سیستم کارآمد تری داشته باشید. همچنین درعین حال هر کدام از محیط های مدنظر شما، میتوانند دمای مخصوص به خود را داشته باشند.
نکته جالب توجه اینجاست که نصب این دستگاه و بهینه سازی مصرفشان، مربوط به فصول خاصی نیست. به طوریکه استفاده صحیح از دمپر در طول هر دو فصل تابستان و زمستان، به شما کمک می‌کند به طور قابل توجهی در مصرف انرژی صرفه جویی کنید؛ ضمن اینکه اطمینان حاصل کنید که هوای گرم و خنک به مکانی که لازم است، منتقل میشود.
محصول مرتبط: اگزاست فن
طبقه بندی دمپر بر اساس روش کنترل و کاربرد
هریک از دمپرها که در سیستم‌های تهویه مطبوع، سیستم‌های گرمایشی و یا سایر دستگاه‌های تهویه هوا مورد استفاده و بهره وری قرار می‌گیرند، به دو صورت دستی و اتوماتیک (خودکار)، قابلیت تنظیم و کنترل دارند. نوع دریچه‌های هوای سیستم‌های تهویه مطبوع نه تنها بر روی قیمت آنها تاثیر می‌گذارد، بلکه بر عملکرد آنها نیز تاثیر خواهد گذاشت.
- دمپرهای دستی
انواع مختلف دمپرهای دستی، رایج‌ترین مدل‌های دریچه هوا HVAC هستند که امروزه در منازل مسکونی به طور فراوان، مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده از آنها فقط با یک اهرم کم حجم یا مهره کوچک میسر است که به شما امکان می‌دهد به صورت دستی جریان هوا را تنظیم و کنترل نمایید. این تجهیزات را میتوان بر روی کانال‌های یک سیستم انتقال هوا نصب کرد. گرچه که ممکن است همیشه، به راحتی قابل دسترسی نباشند.
یکی از مزایای اصلی نصب دریچه‌های دستی این است که بسیار مقرون به صرفه هستند. همین مقرون به صرفه بودن و امکان تهیه‌ی متعدد آنها به شما این امکان را می‌دهد که کنترل بیشتری بر روی مناطق مورد نظر خود داشته باشید. با این حال، کیفیت این تجهیزات نیز موضوع مهمی است. بطوریکه چنانچه دمپر هوای مورد استفاده کیفیت مطلوبی نداشته باشد، پس از یک سال کارکرد مداوم، با یک دریچه هوای معیوب مواجه خواهید شد. (گاهاَ دمپرهای بی کیفیت نیز ممکن است کاملاَ معیوب نباشند، ولی پر سر و صدا هستند.)
- دمپرهای اتوماتیک یا خودکار
دمپرهایی که اتوماتیک یا خودکار هستند، اغلب به وسیله موتورهای الکترونیکی کار می‌کنند. در سیستم‌های پیشرفته، ممکن است یک دریچه هوا و ترموستات در هر ناحیه به همراه یک تابلوی کنترلر نصب باشد تا همه آنها را به هم متصل کند. این نوع دریچه‌های هوا به طور خودکار و بر اساس تنظیمات شما باز و بسته می‌شوند. لذا راحتی بیشتری را برای مصرف کنندگان به همراه خواهند داشت.
نکته: مشخصاَ قیمت دمپرهای نوع اتوماتیک نسبت به نوع دستی، بالاتر است.
انواع دمپر بر اساس کاربرد
انواع دمپرها را میتوان بر اساس کاربرد آنها نیز طبقه بندی کرد. در ادامه برخی از انواع اصلی آن به شرح زیر فهرست شده است:
- دمپرهای تعادلی (مدل‌های حجمی)
- دمپر بای پس
- دمپرهای مخصوص آتش نشانی
- DAMPER بین کانالی
- دریچه‌های هوا ضد دود
- مدل‌های ترکیبی ضد دود و ضد حریق
- دمپر ضد انفجار
- DAMPER های گرد
توجه داشته باشید که دمپرها نه تنها برای متعادل کردن هوا در سیستم‌های تهویه مطبوع به کار می‌روند. بلکه برای ایمنی در کاربردهای حفاظت در برابر آتش سوزی و اطفاء حریق نیز نصب و بهره برداری می‌شوند. بخاطر داشته باشید که برخلاف برخی سیستم‌های تهویه مطبوع از جمله دستگاه وی آر اف، دمپرها قابلیت ایجاد سرمایش یا گرمایش را ندارند.
اساس طراحی دریچه‌های هوا
در حالی که همه دریچه‌های هوا اساساً یا از نوع دستی و یا از نوع اتوماتیک هستند، طراحی خود دریچه‌ها بر ویژگی‌هایی نظیر بازدهی و نحوه عملکرد آنها، تأثیر می‌گذارد. بنابراین میتوان این ادوات صنعتی تهویه مطبوع را میتوان بر اساس طرح‌های مختلفی تولید کرد.
دمپر حجمی
ابتدایی‌ترین سبک دمپری که امروزه در منازل مسکونی نصب می‌گردد، حجمی نامیده میشود. دریچه‌های هوای حجمی بسیار مقرون به صرفه هستند و عموماً از فولاد گالوانیزه ساخته شده‌اند. مدل‌هایی که میتوانند حجم زیادی از جریان هوا را در هر کانالی از سیستم‌های مختلف، تحمل کنند.
دمپر پروانه ای
طیف‌های کارکردی مختلف دمپرهای پروانه‌ای، نوع دیگری از دریچه‌های هوا هستند. دستگاه‌های موردنظر میتوانند با قطع کامل جریان هوا با یک تیغه یا چندین تیغه، از حرکت جریان هوا به سمت عقب جلوگیری کنند. آنها در مسدود کردن جریان هوا مؤثرتر از DAMPER های نوع حجمی عمل می‌کنند. از دریچه‌های پروانه ای بیشتر در مکان‌هایی که احتمال آتش سوزی زیاد است، استفاده و بهره برداری میشود.
دمپرهای آتش نشانی
مدل‌های دمپر حریق یا آتش نشانی، بخشی جدایی ناپذیر از سیستم حفاظت در برابر حریق ساختمان هستند. بخصوص در پاساژها و مالهای بزرگی که امکان آتش‌سوزی و وارد آمدن خسارات سنگین در آنها زیاد است. هدف استفاده از این تجهیزات در ساختمانها اینست که وقتی گرمای آتش یا دود فعال میشود، بسته شوند. هنگامی که دمپرها بسته می‌شوند، جریان هوا به فضاهای مجاور را قطع می‌کنند. درنتیجه از گسترش شعله آتش جلوگیری کرده و به عبارتی یک مانع حفاظتی در برابر حریق ایجاد می‌نماید.
برای تضمین عملکرد صحیح این تجهیزات، دمپرهای آتش نشانی باید آزمایش های مختلفی را پشت سر بگذارند. معمولاً دمپرهای آتش نشانی برای مدت زمان 90 دقیقه (یک ساعت و نیم) یا 180 دقیقه (سه ساعت)، طبقه بندی و ساخته می‌شوند. انتخاب DAMPER آتش نشانی بر اساس سه عامل اصلی بایستی صورت بگیرد؛ درجه مقاومت در برابر آتش، درجه حرارت، و البته محدوده عملیات. دمپرها یا دریچه‌های هوا ضد آتش در دو مدل «موتوری» و «فیوزی» قابل تهیه هستند.
- مشخصات فنی دمپر ضد آتش موتوری
موارد مصرف: محل تلاقی دو زون آتش و پارکینگ ها. (دمپرهای دود پارکینگی)
محل نصب: بر روی دیوار آتش
جنس: غالباَ از متریال آلومینیومی و آهنی ساخته می‌شوند.
رنگ: بنا به درخواست و سفارش مشتری
سایز: علاوه بر سایزهای استاندارد، در نظرگیری ابعاد بنا به درخواست مشتری نیز انجام میشود.
- مشخصات فنی دمپرهای ضد آتش فیوزی
محل نصب: بر روی دیوار آتش
موارد مصرف: برای مسدود نمودن جریان هوای داخل کانال در زمان وقوع حریق
جنس: آلومینیوم و آهنی
رنگ: بنا به درخواست مشتری
سایز: بنا به درخواست مشتری (علاوه بر سایزهای استاندارد و تعیین شده‌ی گروه تولیدی مهتاب گستر)
دمپرهای ضد دود
دمپرهای ضد دود از انتشار دود در سیستم‌های تهویه مطبوع که برای خاموش شدن خودکار در مواقع آتش سوزی طراحی شده‌اند، جلوگیری می‌کنند. از این ادوات میتوان به عنوان بخشی از یک راه حل مهندسی شده‌ی کنترل دود، بهره گرفت. مدل‌های مختلف دمپر ضد دود ممکن است توسط حسگرهای حرارتی، سنسور های دود اعلام حریق، یا هر روش دیگری که هدف طراحی را برآورده می‌کند، کنترل شوند.
دمپر ترکیبی ضد دود و ضد حریق
همان طور که از نام آن این تجهیزات مشخص است، این نوع DAMPER ها ترکیبی از یک دمپر آتش نشانی و یک دریچه هوای ضد دود است. انتخاب یک دمپر ترکیبی ضد دود و ضد حریق به 4 عامل بستگی دارد؛ میزان درجه مقاومت در برابر آتش، مقدار درجه‌ی نشتی، درجه حرارت و درجه‌های عملیاتی.
دمپر ضد انفجار
انواع دمپر ضد انفجار برای محاظت از بخش‌های حساس صنعتی در معرض موج انفجار، مورد استفاده قرار می‌گیرند. موج انفجار به شکل یک موج فشاری با یک جبهه پر انرژی در هوا، به اطراف گسترده میشود. مکانیزم کاری دریچه‌های هوای ضد انفجار مبتنی بر کنترل و کاهش اثر موج انفجار ورودی و یا خروجی از محیط، استوار است. دریچه‌های ضد انفجار به عنوان ترمینال ورودی و خروجی به منظور محافظت از بخش‌های در معرض انفجار مورد استفاده قرار می‌گیرند. دستگاه‌های موردنظر به ویژه در کاربردهای فشار پایین صنایع پالایش نفت، نقش قابل توجهی بر عهده دارند. درحالی که به هیچ عنوان مناسب کاربردهای نظامی نخواهند بود.
دمپر بین کانالی
دمپر بین کانالی به دو منظور مورد استفاده قرار می گیرد؛ جهت تنظیم و یا قطع و وصل جریان هوای داخل سیستم کانال کشی. دریچه‌های فوق به دو بخش عملکردی «دمپرهای بین کانالی دستی» و «دمپرهای بین کانالی موتوری» طبقه بندی می‌شوند. آنها از قسمت هایی همچون بدنه، فلنچ (قاب)، پره، بوش و دسته تشکیل شده و در صورتی که عملکرد مربوط به دمپر موتوری باشد، مجهز به موتور هستند.
انواع دریچه هوا بر اساس ساختار
دریچه‌های هوا را بر اساس ساختار آنها میتوان به دو دسته “دریچه‌های با پره‌های موازی” و “دمپرهای دریچه‌ای با پره‌های مخالف” تقسیم بندی کرد. هر کدام از این تجهیزات دارای ویژگی های عملکردی منحصر به فردی هستند و برای برنامه های کارکردی مختلف، کاربردهای گسترده ای دارند.
- دریچه هوا با پره‌های موازی
در این نوع دریچه‌های هوا، پره‌ها در یک جهت و به موازات یک دیگر می‌چرخند. از این تجهیزات معمولاً زمانی استفاده میشود که دمپر در دو حالت باز یا بسته کار می‌کند. دریچه‌هایی که به جای تعدیل جریان هوا، جهت خود را تغییر می‌دهند و این دلیل اصلی ترجیح دادن آنها برای عملیات باز-بسته یا کنترل جریان ثابت هوا است. دمپرها با پره‌های موازی معمولاً در کاربردهایی استفاده می‌شوند که دمپر بخش عمده‌ای از افت فشار کلی سیستم را نشان می‌دهد.
- دریچه هوا با پره‌های مخالف
در این نوع دریچه‌های هوا، پره‌ها در جهت مخالف یک دیگر می‌چرخند و جریان هوا را تعدیل می‌کنند. دمپرهای مورد نظر هوا بیشتر در مواقعی استفاده می‌شوند که سیستم به جای عملیات باز و بسته، به کنترل جریان هوا نیاز داشته باشند. ولی همچنین میتوان از آنها جهت خاموش و روشن نمودن سیستم‌ها نیز استفاده نمود. دمپر هوا با پره‌های مخالف غالباَ در کاربردهای زیر قابل نصب هستند:
- هنگامی که دمپرهای عادی، بخش عمده ای از افت فشار کلی سیستم را نشان نمی‌دهند.
- بعنوان تجهیزات جانبی در کنار سیستم‌های حفظ کننده‌ی جریان هوای یکنواخت محیط، نصب شوند.
اجزای اصلی دمپر هوا
دریچه‌های هوا شامل یک مکانیسم ساده با عناصر متحرک هستند. اجزای اصلی آنها پره‌هایی هستند که موقعیت خود را برای کنترل جریان هوا تنظیم می‌کنند. علاوه بر این، دمپرها شامل قاب‌ها، اتصالات، محور‌ها، یاتاقان‌ها، پیچ و مهره‌ها، پین‌های تیغه‌ها، موتورهای الکتریکی، فلنج‌ها، بدنه و سایر اجزا هستند. تجهیزات دمپر دارای قاب فولادی از جنس گالوانیزه و پره‌های آلومینیومی اکسترودشده هستند. پره‌های این دستگاه‌ها، با کاهش نویز و فشار استاتیک مناسب، قادرند استحکام بهتری را ارائه دهند.
تفاوت لوور و دمپر
لوورها نوار های زاویه داری هستند که اجازه عبور هوا و نور را می‌دهند. درحالیکه دمپرها بطورکلی جریان هوا را تنظیم می‌کنند. لوور ها و دمپرها عمدتاً در سیستم‌های تهویه مطبوع جریان هوا، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین بسته به نیاز طراحی سیستم، میتوان آنها را انتخاب و خریداری نمود. تفاوت اصلی بین لوورها و دمپر در این است که پره‌های لوورها ثابت هستند. اما پره‌های DAMPER متحرک است. قطعات لوور به دلیل داشتن پره‌های ثابت، نمی‌توانند کنترلی بر تنظیم جریان هوا داشته باشند. ولی در عوض، دمپرها به دلیل داشتن پره‌های متحرک، میتوانند به عنوان یک تنظیم کننده برای کنترل جریان هوا، عمل کنند. جنس این قطعات معمولاً از آلومینیوم است.
نکته: هر دوی این تجهیزات در سیستم‌های تهویه مطبوع به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. ولی قطعات لوورها به عنوان مجرای ورودی هوا در انواع برج خنک کننده نیز نصب می‌شوند.
«نمونه دمپرهای تولیدی گروه صنعتی مهتاب گستر»
اهمیت دمپر هوا در طراحی تاسیسات ساختمان
مدل‌های متفاوت دریچه‌های هوا، یکی از عناصر مهم در طراحی تاسیسات ساختمان محسوب می‌شوند؛ زیرا استفاده از آنها تابع الزامات مهندسی ساختمان است. تجهیزات فوق بایستی بر اساس الزامات و استانداردهای ویژه و نیازهای پروژه و کاربری، طراحی و ساخته شوند تا با حفظ شرایط فشار لازم در فضاهای مختلف، تلفات انرژی را به حداقل برسانند.
لزوم انتخاب مناسب نوع دریچه هوا
انواع دریچه‌های هوا به عنوان محصولات کنترلی صنعتی شناخته می‌شوند. نصب چند DAMPER با کیفیت بالا می‌تواند کنترل دقیق‌تری بر دبی جریان هوا را به ارمغان بیاورد. با این حال، انتخاب مدل و سبک عملکردی مناسب این تجهیزات، به شما کمک شایانی خواهد کرد. درصورت انتخاب نوع نامناسب دریچه‌ها، ممکن است سیستم‌های ناکارآمد یا پر سر و صدایی را تجربه کنید.
قیمت دمپر هوا
قیمت دمپرهای تهویه مطبوع به عوامل متعددی نظیر نوع اصلی آنها، مدل‌های زیرمجموعه‌ای هر دریچه هوا، سایز و اندازه، جنس موادی که برای ساخت آنها استفاده شده است و موقعیت مکانی که باید این تجهیزات نصب و راه اندازی شوند، بستگی دارد. برند سازنده و میزان تنظیم پذیری این تجهیزات نیز بر تعیین نهایی قیمت دمپر موثر است. جهت دریافت قیمت دقیق این تجهیزات و دیگر دستگاه‌های تهویه مطبوع ( دستگاه هواساز، اگزاست فن، اکونوپک، وی آر اف)، می‌توانید از طریق شماره‌های زیر با متخصصین گروه صنعتی مهتاب گستر، ارتباط برقرار نمایید. (به همراه مشاوره فنی رایگان)
سوالات متداول مربوط به DAMPER
- دمپرها معمولاً برای چه ساختمان‌هایی استفاده می‌شوند؟
انواع دمپرها معمولاً در ساختمان های چند طبقه مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات همچنین در کنار سیستم‌های تهویه مطبوع، گزینه بسیار مناسبی به شمار می‌روند؛ زیرا قابلیت کنترل نمودن موثر جریان هوا را دارند.
- آیا هر کانال سیستم تهویه مطبوع باید دمپر داشته باشد؟
در بیشتر موارد لزومی ندارد که تمام کانال‌های یک سیستم تهویه مطبوع، دارای دریچه هوا باشد. در واقع هر سیستم بسته به نیازهای تهویه مطبوع، می‌تواند به این تجهیزات مجهز شود.
- عمر دریچه‌های هوا چقدر است؟
عمر دریچه‌های هوا بستگی به نوع آنها دارد. DAMPER های دستی قطعات بسیار کمی دارند که در صورت وجود مشکل، میتوان به راحتی آنها را تعویض کرد. ضمناَ دریچه‌های اتوماتیک نیز ممکن است با خرابی موتور مواجه شوند. بنابراین، طول عمر این تجهیزات به نوع آنها، محل نصب و ضخامت تیغه‌های دریچه‌ها بستگی دارد.
- نصب دریچه‌های هوا باید به صورت افقی باشد یا به صورت عمودی؟
حالت نصب این تجهیزات کنترلی، به نوع طراحی و جانمایی آنها بستگی دارد. در برخی از طراحی‌ها و پروژه‌ها می‌بایست آنها را به صورت افقی نصب نمود. گاهاَ نیز باید بسته به دیواره و نوع طراحی، DAMPER ها را به صورت عمودی نصب کرد.
